Het Schutjassen kaartspel is vandaag nog steeds erg populair in Friesland, maar ook in Drenthe en regio Utrecht is het nog bekend.
Spelregels Schutjassen
Schutjassen wordt gespeeld met vier spelers die verdeeld worden in twee teams. Je partner zit tijdens het spelen schuin tegenover je. In totaal gebruik je 32 kaarten in het spel (de 7, 8 ,9, 10, boer, vrouw, heer, aas van elke kleur). De waarde van de kaarten in afnemende zin:
Voor de troefkaart: boer, nel, aas, koning, vrouw, tien, acht en zeven.
Voor de niet-troefkaart: aas, koning, vrouw, boer, tien, negen, acht en zeven.
De basis spelregels zijn gelijk aan die van Kruisjassen, waarbij het de bedoeling is om minstens 100 punten te halen. Schutjassen gaat echter nog een stap verder. Eens de troef is bepaald, kan een team ervoor kiezen om te schutten. Wanneer een team juist schut, dan levert dit extra punten op. Schut er niemand, dan worden de kaarten opnieuw gedeeld.
Het doel van het spel is om 100 punten te behalen.
Voorbereiding
- 1 kaartspel (30 van de 52 kaarten)
- 4 personen
- Boom voor score
Voorafgaand aan het spelen van Schutjassen wordt door de spelers onderling afgesproken tot hoeveel punten er gespeeld zal worden. De meeste spelers kiezen ervoor om tot elf punten spelen. Vervolgens worden de kaarten evenredig verdeeld over de vier spelers. De speler deelt de laatste kaart die hij zichzelf toedeelt zichtbaar, waarna hij deze in de hand neemt. De kaartkleur bepaalt meteen ook de troef.
Schutten
Nadat de kaarten zijn gedeeld en troef is beslist kan een van de teams beslissen om te Schutten. Dit doen ze door ´Schut´ te roepen. Schutten is interessant wanneer je denkt in een ronde 100 punten te halen. Tijdens het spelen zelf kunnen de tegenstanders dit contract overnemen door ´Herschut´ te roepen. Dit doen ze wanneer ze denken zelf 100 punten te behalen. Het team dat juist schut verdient extra punten.
Bij een aanvullend bod ´Tout´ kunnen de oorspronkelijke Schutters het contract alsnog overnemen. Dit maakt het spel maar liefst 900 punten waard.
Het team dat juist schut verdient extra punten.
Bij zowel Schutten als Herschutten kunnen de tegenstanders opgeven om een groter puntenverlies te vermijden. In dat geval wordt een nieuw spel gestart.
Roemen
Voordat de eerste slag wordt gespeeld, kunnen spelers hun kaarten roemen.
Carré 4 boeren: 200 punten
Carré 4 azen, heren of dames: 100 punten
Straat van 5 in dezelfde kleur: 100 punten
Straat van 4 in dezelfde kleur: 50 punten
Straat van 3 in dezelfde kleur: 20 punten
Stuk (combinatie van heer en vrouw van troef): 20 punten
Je mag reeksen roemen, maar een kaart mag slechts van één roem onderdeel uitmaken, met uitzondering van stuk. Roemen van een straat gebeurt door het aantal kaarten te benoemen en de hoogste kaart. Bij een Carré moet je wel specifiek zijn om welke carré het gaat. Het roemen van kaarten dient te gebeuren na de eerste slag. De kaarten moeten worden getoond om goedgekeurd te worden. Enkel de hoogste roem is geldig. Heeft de tegenpartij een hogere roem, dan is enkel die van hen dus toegelaten.
Stuk hoeft niet op voorhand worden geroemd, maar mag je melden tijdens het spelen. Dit doe je wanneer je de eerste of tweede kaart van stuk opgooit. Na het opgooien van de tweede kaart is het te laat om stuk nog te melden.
Is er in totaal meer dan 100 roem gedeclareerd, dan wordt de roem achteraf als extra gewonnen hand meegeteld (indien er wordt gewonnen) en dus niet tijdens het spelen.
Geen van beide teams haalt 100 punten
Haalt geen van beide teams op het einde de 100 punten, dan wordt er opnieuw gedeeld en verder gespeeld om te zien wie alsnog als eerste de 100 punten haalt.
Spelverloop Schutjassen
Tijdens het spelen moet er altijd kleur bekent worden. Kan dit niet, dan mag er getroefd worden, maar er is geen troefplicht. Bij troef zijn de boer en de nel (negen) de hoogste kaarten. Dat betekent dat als je de boer van troef gooit, de slag altijd van jou is. Hetzelfde geldt voor de nel, tenzij de troef boer ook op de tafel ligt.
Score Schutjassen
Na een ronde krijgt een team 1 punt per 100 behaalde punten in het spel. Over het algemeen wordt gespeeld tot 11 punten die worden bijgehouden met streepjes op een boom.
Om streepjes te behalen moet er eerst 100 punten worden behaald tijdens het spelen. De punten tijdens het spelen worden verdiend volgens de puntenwaarde.
Puntenwaarde
Troefkaarten | Niet-troefkaarten | ||
Kaart | Punten | Kaart | Punten |
Boer | 20 | Aas | 11 |
Negen (nel) | 14 | Heer | 3 |
Aas | 11 | Vrouw | 2 |
Heer | 3 | Boer | 2 |
Vrouw | 2 | Tien | 10 |
Tien | 10 | Negen | 0 |
Acht | 0 | Acht | 0 |
Zeven | 0 | Zeven | 0 |
Wie de laatste slag haalt, krijgt 5 extra punten.
Punten bij Schutjassen
Als de Schutters het spel winnen, krijgen ze 200 punten. Is de tegenpartij onder de Jan (minder dan 50 punten), dan krijgen ze zelfs 300 punten.
Behalen de Schutters geen 100 punten, dan krijgt de tegenpartij 100 punten of 200 indien ze niet eens 50 punten behaalden.
Als de Herschutters winnen, dan krijgen ze 400 punten. Zijn de Schutters onder Jan, dan is dit zelfs 500 punten.
Als de Herschutters geen 100 punten halen, dan winnen de oorspronkelijke Schutters altijd 500 punten.
In geval van opgave:
Nadat er ´Schut´ is geroepen mag de tegenpartij opgeven. Dit zorgt ervoor dat de Schutters 100 punten krijgen.
Nadat er ´Herschut´ is gezegd, mogen de Schutters opgeven. Dit levert de Herschutters 300 punten op.
Bij het aanvullende bod ´Tout´, waarbij de oorspronkelijke Schutters het contract weer overnemen is het spel 900 punten waard, ongeacht de winnaar.
Bij het totaal punten wordt ook de Roem geteld. Vervolgens krijgt het team per 100 punten een streepje.
